Làm mát và điều hòa không khí đã được khoảng một thời gian rất dài. Điều hòa không khí hiện đại có lịch sử hơn một trăm năm, và chúng ta đã thấy tất cả các loại đổi mới và cải tiến trong các hệ thống mới. Cho dù đó là ở nhà, tại nơi làm việc hoặc trong siêu thị, nhà hàng và bệnh viện, thiết bị sưởi ấm, thông gió và điều hòa không khí (HVAC) là một phần thiết yếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Nhưng vẫn có thể có một số tò mò mà bạn không biết. Bài viết này, Chuyên Quyên sẽ chỉ ra những điều thú vị về điều hòa có thể bạn chưa biết.

Những điều thú vị xung quanh điều hòa

1. Lịch sử hình thành của điều hòa không khí

Thế kỷ 17, nhà phát minh Cornelis Drebble đã nghĩ ra cách làm mát không khí bằng cách cho thêm muối vào nước. Phát minh của Drebble cho đến ngày nay vẫn được sử dụng để làm mát không khí

Năm 1758, nhà phát minh John Hadley đã nghiên cứu và phát hiện ra mối liên hệ giữa sự bay hơi của chất lỏng và quá trình làm lạnh không khí.

Năm 1820, nhà hoá học người Anh Michael Faraday đã thành công khi cho nén và hoá lỏng khí amoniac. Ông nghiên cứu được rằng khi bay hơi, khí amoniac có khả năng làm lạnh không khí xung quanh.

Đó là cơ sở đầu tiên để năm 1842 bác sĩ người Scotland John Gorrie (1803 - 1855) tạo nên cỗ máy tạo băng làm mát cho cả một toà nhà lớn.

Năm 1851, kỹ sư James Harrison chế tạo thành công cỗ máy làm nước đá đầu tiên. Năm 1854, cỗ máy này chính thức được thương mại hoá. Năm 1855, ông được trao bằng sáng chế hệ thống tủ lạnh nén khí ete.

​

Ngày 17 tháng 7 năm 1902, Willis Carrier sáng tạo ra chiếc máy điều hoà không khí đầu tiên chạy bằng điện. Đánh dấu cột mốc phát triển của thế giới.

Những điều thú vị về điều hòa

1. Mục đích đầu tiên của điều hòa không khí

Điều hòa không khí đầu tiên được Willis Haviland Carrier sáng chế với mục đích không phải để làm mát. Carrier là kỹ sư tại New York, ông thiết kế máy điều chỉnh nhiệt độ với mục đích giúp công việc của công ty mực in khô nhanh hơn, không bị nhòe, ẩm mốc, mọt. Đó là mục đích Carrier mong muốn. Nhưng chính khát vọng nỗ lực của ông, chiếc điều hòa không khí ra đời và Carrier trở thành một trong 100 nhân viên có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế kỉ 20.

2. Vị trí chiếc điều hòa không khí đầu tiên trên thế giới

Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao ở các rạp chiếu phim, người ta chỉ nhắc tới "bom tấn mùa hè" chứ không bao giờ có bom tấn xuân, thu, đông không? Điều này có liên quan mật thiết tới điều hòa nhiệt độ đó nhé.

Địa điểm công cộng đầu tiên được lắp điều hòa nhiệt độ chính là các rạp chiếu phim. Do đó, để tránh cái nóng mùa hè, người ta sẽ chọn các rạp chiếu phim là nơi tận hưởng cảm giác mát lạnh sảng khoái. Và còn gì tuyệt hơn khi được thưởng thức một bộ phim cực hay trong không gian thư thái mát mẻ như vậy?

3. Trị giá của điều hòa

Nếu bây giờ bạn có thể thấy những chiếc điều hòa ngập tràn trong các gia đình và trở thành vật không thể thiếu trong cuộc sống, bạn có biết rằng đây từng là một thiết bị cực kì xa xỉ và đắt đỏ? Vào thời điểm những năm 1940, một chiếc điều hòa có giá 350$ tại Mỹ. Con số này nếu so với bây giờ tương đương với 3,500$ (khoảng hơn 80 triệu VNĐ).

Có lẽ, chúng ta sẽ thà chịu nóng còn hơn phải bỏ ra số tiền hơn 80 triệu cho một thiết bị. Quả là không sai khi người ta nói, nhà chẳng có gì ngoài điều hòa và điều kiện!

4. Kỳ nghỉ hè trước khi có điều hòa

Sở dĩ nhiệt độ mùa hè nắng nóng, học sinh, sinh viên, nhân viên không thể làm việc được nên đã xuất hiện kỳ nghỉ hè. Tuy nhiên kỳ nghỉ không phải 1-2 tuần mà kéo dài từ 2-3 tháng. Đây cũng là điều mà rất nhiều học sinh, sinh viên, nhân viên ước gì không có điều hòa.

5. Điều hòa không khí khiến bùng nổ dân số ở một số bang tại nước Mỹ

Những bang nóng nực như Nevada, Texas hay Florida nên cảm ơn nhà phát minh ra điều hòa nhiệt độ vì đã giúp tăng dân số trong những năm 1960. 

6. Điều hòa nhen nhóm từ 1800 năm trước tại Trung Quốc

Trên thực tế, chiếc điều hòa nhiệt độ đúng nghĩa đầu tiên được phát minh tại Mỹ vào năm 1902. Tuy nhiên, "nhen nhóm" cho ý tưởng của một thiết bị làm mát cho cả căn phòng đã có cách đây cả nghìn năm tại Trung Quốc. 

Vào năm 180, một nghệ nhân Trung Quốc đã phát minh ra một "chiếc quạt" rộng 3m với 7 bánh xe. Thiết bị này có thể làm mát cho cả khán phòng chỉ với vài động tác cơ bản và được coi là tiền thân của điều hòa nhiệt độ hiện đại.

7. Đóng góp vào lĩnh vực vận tải

Năm 1914, từ phát minh vĩ đại này đã tạo ra hiệu ứng toàn cầu đưa điều hòa không khí Carrier hiện diện khắp nơi trên thế giới, từ Bắc Mỹ đến châu Á, châu Âu, Trung Đông, Trung và Nam Mỹ. Những năm đầu của thế kỷ 20, nhu cầu về vận tải tăng cao và Carrier đã có đóng góp trong lĩnh vực này. M.V Victoria trở thành tàu thủy đầu tiên trên thế giới được trang bị điều hòa không khí bởi Carrier năm 1931. Tiếp theo năm 1946, chiếc xe bus đầu tiên trên thế giới được Carrier lắp điều hòa không khí ở San Antonio, bang Texas, Mỹ.

Năm 1949, chiếc máy bay được trang bị điều hòa không khí đầu tiên trên thế giới thuộc về Pan American Airways. Chiếc Boeing Aircraft Stratocaster này sử dụng hai máy nén khí được Carrier chế tạo đặc biệt cho lĩnh vực vận tải hàng không.

8. Bảo tồn các công trình lịch sử

Năm 1998, Carrier góp phần thiết kế một tủ trưng bày giúp bảo quản xác ướp Inca 500 năm tuổi được phát hiện trên dãy Andes ở Peru. Các kỹ sư của Carrier chỉ mất chưa đầy ba tháng để thiết kế và chế tạo bộ sản phẩm nhằm giúp bảo tồn xác ướp mà thông thường sẽ mất khoảng hai năm. Hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí (HVAC) của Carrier có thiết kế đặc biệt cũng được lắp đặt nhằm bảo vệ những kiệt tác của Michelangelo khỏi tình trạng xuống cấp ở nhà nguyện Sistine. Các thiết bị điều hòa không khí đo độ ẩm một cách chính xác được lắp đặt bên trong nhà nguyện ở khoảng cách 30 feet (hơn 9m) so với mặt sàn.

9. Phục vụ Thế vận hội quốc tế

Khi Bắc Kinh đăng cai tổ chức Thế vận hội quốc tế vào mùa Hè năm 2008, sân vận động quốc gia Bắc Kinh đưa vào hoạt động. Tại đây, hệ thống HVAC của Carrier được lắp đặt nhằm đem đến chất lượng không khí trong lành và mát mẻ cho hàng chục nghìn vận động viên và cổ động viên. Đại diện Carrier Corporation cho biết, hãng đã cung cấp đến 70% số dự án HVAC phục vụ cho công trình này.